Nội dung bài viết
Nhóm nguyên nhân không thể tác động
Là phụ nữ
Tỷ lệ phụ nữ mắc ung thư vú cao hơn nam giới 100 lần [1]. Mặc dù cấu tạo ngực của cả hai giới là giống nhau, đều có núm vú, mô mỡ, tế bào vú và ống dẫn. Khi ngực của phụ nữ trưởng thành trong tuổi dậy thì, chúng phát triển các tiểu thùy và ống dẫn sữa hoạt động để sản xuất và mang sữa sau khi sinh con. Hầu hết ung thư vú khởi phát từ ống dẫn và tiểu thùy, trong khi mô vú của nam giới chủ yếu là mô sợi và chất béo, nên đó có thể là một lý do khiến nam giới ít gặp ung thư vú hơn phụ nữ. Ngoài ra nồng độ estrogen trong cơ thể cao hơn cũng được cho là yếu tố gây tăng nguy cơ ung thư vú ở phụ nữ.
Tuổi
Nguy cơ phát triển ung thư vú tăng lên theo tuổi. Phụ nữ trong độ tuổi từ 40 – 50 tuổi cứ 62 người sẽ có 1 người nguy cơ mắc ung thư vú. Tỷ lệ này tăng lên là 1/42 ở độ tuổi 50 – 60, 1/28 ở độ tuổi 60 – 70 và 1/26 ở phụ nữ trên 70 tuổi [2].
Nam giới hầu hết mắc ung thư vú từ 60 tuổi trở lên.
Tiền sử gia đình
Trong gia đình có người thân bị mắc ung thư vú hoặc ung thư buồng trứng thì tỷ lệ nguy cơ mắc của bạn sẽ tăng lên. Nếu có một người thân cấp độ 1 (mẹ, chị gái, em gái, con gái) bị ung thư vú, nguy cơ sẽ tăng gấp đôi. Nếu có hai người thân cấp độ 1 cùng mắc bệnh, thì nguy cơ tăng gấp 3 lần. Yếu tố nguy cơ tăng cao hơn khi những người thân này mắc ung thư vú trước tuổi 50 và bị ung thư cả hai vú.
Di truyền
Khoảng 5 – 10% các trường hợp ung thư vú do di truyền. Hầu hết các trường hợp ung thư vú không di truyền, nhưng một số gen tăng nguy cơ phát triển ung thư vú như BRCA1 và BRCA2 có thể truyền từ cha mẹ sang con. 72% phụ nữ có thay đổi di truyền trong gen BRCA1 có nguy cơ phát triển ung thư vú khi 80 tuổi. Với gen BRCA2 tỷ lệ này là 69% [2].
Các gen TP53 và CHEK2 cũng có liên quan đến việc tăng nguy cơ ung thư vú.
Từng có các tổn thương hoặc bất thường vú
Phụ nữ đã từng bị ung thư vú tại chỗ hoặc xâm lấn có nguy cơ phát triển ung thư ở bên vú còn lại hoặc cùng vú đó. Những tổn thương lành tính có thể làm tăng nhẹ nguy cơ ung thư vú như: Quá sản tuyến vú (điển hình hoặc không điển hình), phì đại tuyến vú, u nhú, khối u xơ nang phức tạp.
Đã từng bị ung thư biểu mô thùy tuyến vú tại chỗ (LCIS) làm tăng nguy cơ phát triển ung thư xâm lấn ở cả hai vú khoảng 25 lần.
Lượng estrogen trong cơ thể
Cơ thể càng tạo ra nhiều estrogen theo thời gian thì nguy cơ mắc ung thư vú càng cao. Đồng nghĩa với việc phụ nữ có kinh sớm (trước 12 tuổi), hoặc mãn kinh muộn (sau 55 tuổi), hoặc mang thai muộn (sau 30 tuổi), hoặc không mang thai sẽ làm tăng mức tiếp xúc estrogen và tăng nguy cơ ung thư trong suốt cuộc đời.
Mật độ vú cao
Ngực người phụ nữ được tạo thành từ hàng ngàn các tuyến nhỏ (tiểu thùy). Mô tuyến này chứa mật độ các tế bào vú cao hơn các mô vú khác. Phụ nữ mô vú dày đặc có nguy cơ nhiều tế bào phát triển ung thư hơn. Việc chụp X-quang tuyến vú cũng khó phát hiện những bất thường hơn.
Bức xạ
Tiếp xúc với xạ trị trước tuổi 30 làm tăng nguy cơ ung thư.
Tiếp xúc với diethylstilbestrol (DES)
DES là thuốc phòng ngừa sảy thai trong những năm 1940 – 1971. Nếu phụ nữ có sử dụng thuốc này sẽ tăng nguy cơ ung thư vú cho bản thân và cho chính người con của mình.
Nhóm yếu tố có thể thay đổi
Thuốc tránh thai
Sử dụng thuốc tránh thai làm tăng rất nhẹ nguy cơ ung thư vú (khoảng 5/100.000 phụ nữ). Nguy cơ gia tăng chủ yếu trong giai đoạn sử dụng thuốc và giảm dần trong 10 năm sau khi ngừng sử dụng thuốc. Rủi ro cao hơn ở phụ nữ sử dụng thuốc tránh thai sớm trước tuổi 20.
Liệu pháp thay thế hormone
Liệu pháp thay thế hormone cho phụ nữ sau mãn kinh (estrogen kết hợp progestin) có thể làm tăng nguy cơ ung thư vú sau 3 năm sử dụng. Sau 5 năm sử dụng, nguy cơ tương đối tăng khoảng 24%.
Những người chuyển giới sử dụng thuốc giảm nội tiết tố nam và tăng nội tiết tố nữ cũng tăng nguy cơ phát triển ung thư vú.
Thừa cân, béo phì
Béo phì ở phụ nữ sau khi mãn kinh là một yếu tố nguy cơ tăng khả năng mắc ung thư vú.
Uống rượu
Phụ nữ uống 1 ly rượu mỗi ngày nguy cơ ung thư vú rất thấp. Nhưng nếu uống từ 2 – 3 ly mỗi ngày, nguy cơ sẽ tăng hơn khoảng 1.5 lần [2].
Hút thuốc
Phụ nữ bắt đầu hút thuốc khi càng trẻ thì nguy cơ ung thư vú càng cao. Nguy cơ tiếp tục gia tăng ít nhất 20 năm sau khi ngừng hút thuốc.
Ít vận động
Hoạt động thể chất 20 phút mỗi ngày giúp giảm nguy cơ ung thư vú.
Mang thai & cho con bú
Mang thai và cho con bú giúp giảm nhẹ nguy cơ ung thư vú ở phụ nữ.
Nhóm yếu tố lầm tưởng gây ung thư vú
Một số hành động được cho là làm tăng khả năng ung thư vú. Tuy nhiên những điều này đều không có cơ sở khoa học.
- Sử dụng các sản phẩm có tác dụng ức chế tiết mồ hôi và khử mùi khó chịu cơ thể
- Mặc áo lót có gọng
- Phá thai hoặc sảy thai
- Mang đa thai
- Sử dụng cà phê và các chất có chứa caffein
- Sử dụng thuốc nhuộm tóc
Như vậy chúng ta thấy có rất nhiều yếu tố ảnh hưởng đến nguy cơ mắc ung thư vú. Tuy nhiên, nhiều người mắc bệnh lại không nằm trong nhóm yếu tố nguy cơ, hoặc một số người có nguy cơ cao nhưng lại không mắc bệnh. Tại sao lại như vậy, hoặc nguyên nhân gây ung thư vú là gì vẫn đang được khoa học nghiên cứu. Trong lúc này, việc quan trọng hơn chúng ta cần làm để bảo vệ cho chính mình là có những thông tin hiểu biết chính xác, thay đổi những yếu tố nguy cơ có thể, thực hiện tầm soát sớm ung thư vú theo định kỳ.
(Bài đăng trên website: Mạng lưới ung thư vú Việt Nam – BCNV)
Tài liệu tham khảo:
- American Cancer Society:
https://www.cancer.org/content/dam/cancer-org/research/cancer-facts-and-statistics/breast-cancer-facts-and-figures/breast-cancer-facts-and-figures-2017-2018.pdf - National Breast Cancer Foundation:
https://www.nationalbreastcancer.org/causes-of-breast-cancer - National Health Service (NHS):
https://www.nhs.uk/conditions/breast-cancer/causes/ - Obesity and the Risk for Premenopausal and Postmenopausal Breast Cancer
https://cancerpreventionresearch.aacrjournals.org/content/canprevres/5/4/515.full.pdf - Risk of development cancer
https://www.breastcancer.org/symptoms/understand_bc/risk/understanding - Breast Cancer Risk Factor
https://www.breastcancer.org/risk
Đọc thêm các bài viết chăm sóc sức khỏe gia đình khác tại đây.
Nếu bạn có bất cứ điều gì về sức khỏe muốn chia sẻ hay các câu hỏi về thuốc, hãy để lại comment hoặc nhắn tin theo địa chỉ email: nguyenvunguyetminh@gmail.com . Tôi luôn sẵn sàng lắng nghe và hỗ trợ bạn vì một cộng đồng sử dụng thuốc an toàn.
